Controle op alcohol, drugs of medicijnen

Zwaarwegend algemeen belang

Er zijn situaties denkbaar waarin de algemene veiligheid zwaarder kan wegen dan de privacy van uw werknemers. Bijvoorbeeld als uw werknemer schipper, piloot of spoorwegmachinist is. Deze situaties staan expliciet als uitzondering genoemd in de wet.

Wettelijke uitzondering ADM-test

Het is vooralsnog alleen toegestaan om te testen op alcohol, drugs en medicijnen bij bepaalde beroepen in de Scheepvaartwet, Spoorwegwet, Wet lokaal spoor en Wet luchtvaart. Deze wetten zijn gebundeld in het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer.

Valt u niet onder een van de uitzonderingen die in dit besluit staan? Dan mag u geen ADM-test bij uw personeel afnemen.

Voorwaarden ADM-test

Valt u onder een van de uitzonderingen en mag u dus testen op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen? Dan moet u passende maatregelen nemen om de grondrechten van uw werknemers te beschermen, zoals:

• niet zomaar al uw werknemers testen;
• niet meer persoonsgegevens verzamelen dan nodig;
• de gegevens heel goed beveiligen.

Onder de huidige wetgeving mogen alleen bevoegde ambtenaren of door de minister aangewezen personen een ADM-test afnemen.

Geen wettelijke uitzondering

Hebben een of meer van uw werknemers een risicovolle functie en wilt u daarom ADM-tests afnemen? Maar staat deze functie niet specifiek als uitzondering genoemd in het besluit? Dan mag u geen ADM-tests afnemen bij deze werknemer(s).

Dit geldt ook bij personen die niet direct bij u in dienst zijn, maar die wel op uw terrein moeten komen om hun werk te doen.

Het is aan de wetgever om een afweging te maken of controles inderdaad wenselijk zijn voor bepaalde risicovolle functies. En of er dus voor z’n functie een wettelijke uitzondering moet komen.

Gezondheidsgegevens bij ADM-test

De gegevens die uit een ADM-test komen, zijn gegevens over de gezondheid van een persoon. Want volgens artikel 9 van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn gezondheidsgegevens álle gegevens die gaan over de geestelijke of lichamelijke gezondheid van een persoon. Dus niet alleen gegevens die onder het medisch beroepsgeheim vallen, zoals de aard, oorzaak en behandeling van een ziekte. 

Het maakt hierbij niet uit of de gegevens voortkomen uit continue monitoring of uit een momentopname,  zoals bij een ADM-test. Ook gegevens afkomstig uit een momentopname geven informatie over de gezondheid van een persoon en zijn dus gezondheidsgegevens.

Gezondheidsgegevens zijn bijzondere persoonsgegevens. Het is meestal verboden om bijzondere persoonsgegevens te verwerken. Tenzij er een wettelijke uitzondering geldt.

Een van die uitzonderingen is dat de verwerking noodzakelijk is voor een zwaarwegend algemeen belang én dat er in een Nederlandse wet staat dat de verwerking is toegestaan. Het Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer is de wet waarin staat dat een ADM-test in bepaalde situaties is toegestaan.

Afwegingen van de wetgever

Door strenge eisen te stellen aan de verwerking van gezondheidsgegevens, dwingt de wetgever u om een goede afweging te maken tussen uw belangen en de grondrechten van uw werknemers. De wetgever heeft bewust een gesloten systeem van situaties vastgesteld waarin ADM-tests onder een aantal voorwaarden zijn toegestaan.

Daarom is het ook aan de wetgever om dit systeem waar nodig uit te breiden. Bijvoorbeeld door uitzonderingen op het verbod toe te voegen en/of de voorwaarden aan te passen.