Privacyblog Aleid Wolfsen: Om wakker van te liggen
Er was vast een Trojaan die er niet goed van sliep. Die zich zorgen maakte over het openbreken van de stadsmuur om dat reusachtige houten paard binnen te halen. Maar wie weigert er in deze tijden nu een geschenk dat de veiligheid van Troje zal garanderen?
Technologische toepassingen met gebruik van data floreren als nooit tevoren. Wereldwijd wordt alles uit de kast getrokken om het coronavirus te bestrijden. Daar zitten fantastische toepassingen bij die direct bijdragen aan meer veiligheid.
Zoals geanonimiseerde data die ons wetenschappelijke inzichten geven in het verloop van het virus. Zodat ziekenhuizen kunnen inschatten hoeveel IC-capaciteit ze nodig hebben.
Geen surveillancestaat
Het punt is dat we moeten waken voor een surveillancestaat, zoals in China. Want in de wens om corona te bestrijden zie ik ook in Europa de neiging ontstaan om technologieën met persoonsgegevens in te zetten waarbij de noodzaak en de mate waarin op z’n minst nog niet duidelijk zijn.
Maar die ondertussen wel een enorme inbreuk kunnen maken op de vrijheden van burgers. Goedbedoelde initiatieven die - als de rook van de crisis straks is opgetrokken - kunnen veranderen in op hol geslagen Trojaanse paarden.
Locatiegegevens en apps
Zo overwegen veel Europese lidstaten de inzet van apps om coronapatiënten te volgen. Een aantal landen is zelfs al overstag. En ook de Nederlandse regering denkt erover na. Als Autoriteit Persoonsgegevens zijn wij hier uiterst kritisch op, want dit is heel ingrijpend.
Het is namelijk heel lastig om dit onherleidbaar en anoniem te doen. En dat betekent dat je door het gebruik van locatiegegevens mensen ‘trackt’. En dat mag natuurlijk niet. Zeker niet zonder uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene. En dat is niet voor niets.
Beeld u zich eens in: een overheid die inzicht heeft in iedere stap die u zet. Weet welke religieuze instelling u bezoekt. Hoe vaak u de deur uit gaat. Of hoe weinig u sport.
En wat gebeurt er dan na de crisis met zo’n trackingsysteem? Een systeem dat misschien ‘toch ook wel handig is voor andere toepassingen’. Daar krijg je toch slapeloze nachten van!
Want geloof mij, er staan genoeg organisaties te popelen aan de poorten van uw privacy. Dan is het wachten op de volgende crisis voordat uw privéleven ook voor hen toegankelijk is.
Dus als die app er komt, dan zullen wij er scherp op zijn dat deze uw privacy 100 procent beschermt.
Duurzame oplossingen
Wanneer wij onze grondrechten tijdelijk aan de kant zetten, begeven we ons op een glijdende schaal. Wie denkt dat dit na de crisis zonder meer wordt teruggedraaid, kan bedrogen uitkomen. Dat heeft het verleden wel bewezen.
Bij het bestrijden van corona met persoonsgegevens vormt de AVG daarom een cruciale toets om duurzame oplossingen van Trojaanse paarden te onderscheiden.
Het is goed te merken dat bedrijven, overheden en bijvoorbeeld ziekenhuizen ons weten te vinden om bepaalde oplossingen in de strijd tegen corona te toetsen aan de AVG.
Wij hebben een speciaal ‘coronateam’ ingericht dat snel met organisaties meedenkt over hoe zij bepaalde oplossingen met voldoende waarborgen voor de privacy kunnen inzetten.
Medische dossiers
Een voorbeeld daarvan is de toegang tot medische dossiers door zorgverleners via elektronische uitwisselingssystemen. Normaal mag dit alleen wanneer mensen daar voorafgaand toestemming voor hebben gegeven via de huisarts of volgjezorg.nl.
Een grote groep Nederlanders heeft die keuze echter niet gemaakt. En onder normale omstandigheden is het dan technisch niet mogelijk om die toestemming ter plekke op de spoedeisende hulp alsnog te geven.
Daarvan zeggen wij nu dat dit onder deze omstandigheden - en alleen tijdens de coronacrisis - technisch mogelijk mag worden gemaakt. Zodat een zorgverlener al aan een instemmend knikje van een coronapatiënt voldoende heeft om toegang te krijgen.
Balans
Ik ben blij dat wij niet in het tijdperk van Troje leven. We willen niet dat deze crisis de rechtvaardiging vormt om de zo zorgvuldig opgebouwde stadsmuren van onze privacy af te breken. Om onze poorten open te zetten, zodat iedereen in en uit kan lopen.
Wij hebben in Nederland de kennis, de technologie en de bescherming van de AVG die het mogelijk maken om te kiezen voor oplossingen waarbij gezondheid en ons grondrecht op een vrij en onbespied leven in balans kunnen blijven.
